Người ta thấy họ lố bịch, quá trớn, nông nỗi làm sao ấy. Một tâm hồn phái mạnh say mê một thiếu nữ phần nhiều tại vì, một cách chủ quan, họ thấy ở thiếu nữ ấy có những cái mà khi chiếm hữu được đối tượng yêu, họ sẽ hưởng trong sung sướng. Có điều gì đắc chí được ai khen họ nói không kịp thở.
Tập quán nầy dĩ nhiên có mầm mộng từ trong tâm địa bạn trai. Đứa nào xấu xí, xinh lịch, đen than, trắng tuyết, con gái, con trai, giàu nghèo họ coi như nhau cả. Bản năng yêu có nỗi dậy cũng chừng mực.
Khi phải vào công sở, vô thánh đường, đình chùa, khiêng đồ qua đám đông họ hết là chủ lấy mình. Còn bạn trai khác hẳn. Người xưa nói: lời nói bay đi, chữ viết tồn tại.
Đàn bà không phải họ thích cái khổ của lộn xộn đâu, nhưng bảntính họ chịu được và vấn đề tìm tịch mạc để suy tưởng họ không đặt. Khủng hoảng nầy nguy hiểm nhất trong các cuộc khủng hoảng tâm lý bạn trai. Oâng nội ngừng thuật chuyện săn cọp thì họ đánh đáo tiếp theo.
Tôi nhát gan đến nỗi tôi không thể chào hỏi, ngồi chung với nhiều người mà khỏi mồ hôi rịn ướt trán. Có thể những khuyết điểm nầy là mầm ly khai của hai khối tình khi tình nhục của bạn trai đã loãng. Nhà giáo dục phải có cặp mắt tinh nhuệ để nhận thấy những tâm hồn trai yếu đuối hầu giúp họ về chí dục.
Đứng lên, họ đỏ mặt, nói lẹ lẹ và trông ngồi xuống cho rồi. Qua thời thanh xuân, phải chịu bạn trai có lúc làm đủ thứ kỳ cục. Bạn đã biết con tim của bạn trai vào buổi dậy thì đã chuyển mình: Họ nghe tâm tình luyến ái như gió lạ nhẹ nhàng phớt qua vườn lòng họ.
Trong giới nam hay nữ cũng vậy, mười kẻ có ưu điểm thì có một vài mang khuyết điểm. Tôi lại không dám đòi hỏi bạn tử đạo để bảo thủ lòng khiết bạch. Thỉnh thoảng nên suy nghĩ về ý nghĩa của mấy vần thơ nầy:
Nhưng cótính như vậy chắc phải xã giao bặt thiệp mà tại sao có thái độ lạnh lạt? Trước hết chúng ta nên nhớ lại tuy ái tình của bạn trai mạnh hiểu là có tình cảm dồi dào nhưng họ sống bằng lý trí hơn bằng tình cảm khi giao tiếp với xã hội. Họ không chịu làm đâu mất lòng, muốn cho đâu cũng yêu một mình. Người yêu của họ phải làm một nạn nhân đóng vai trò của kẻ nghe bất đắc dĩ cho họ.
Còn họ nghĩ sao nói vậy. Ta thử coi họ lật hạ cái gì. Lòng bạn tâm giao là cung điện trong sạch ngạt mùi thơm thánh đức để họ phú thác tâm hồn.
Tình yêu cao cả ấy gọi cha con và mẹ sống chung nhau trong cung thánh gia đình theo luật hôn nhân công chính. Bỗng giáo sư gặp một ông từ giữ nhà thờ, người cao tuổi, sâu sắc về đạo hạnh. Trong cuốn Toi quy deviens homme, Jean Le Presbytre cho in một hình thanh niên đang bắn tên.