Ví dụ, trong suy nghĩ của một nhà nghiên cứu nguyên tử thường tồn tại một cấu trúc phức tạp mang tính giả thuyết về hiện thực, khiến ông ta nhìn nhận một số dữ kiện theo hướng khác với một người nguyên thuỷ. Một chuyên gia có thể phát hiện ra nội dung sách thông qua việc chia nhỏ sách thành nhiều phần, đồng thời kiến tạo lại tổng thể cuốn sách từ những thành tố tư duy và tri thức, các thuật ngữ, nhận định và lập luận của nó. Hoặc họ chủ động tìm tòi hoặc do những người phải trực tiếp đối mặt với những vấn đề đó mời họ nghiên cứu, họ sẽ phân loại vấn đề, xác định công thức của các vấn đề và giúp giải quyết vấn đề.
Dù là tác phẩm khoa học nhưng sách khoa học thường thức tránh nói đến hai vấn đề chính. Euclid đã giúp bạn thấy dễ hiểu hơn bằng cách làm rõ những định đề ngay từ đầu. Một trò chơi xếp hình chỉ hấp dẫn khi tất cả các mảnh được ghép vừa vặn vào bức tranh và bức tranh hiện ra một cách hoàn hảo.
Kiểu độc giả thứ hai không đặt câu hỏi và không có câu trả lời. Nếu anh ta có thể nói cuốn sách mình đang đọc được kết hợp từ kiến thức của những ngành nào hoặc được tạo nên từ những bộ phận kiến thức nào thì anh ta đã tiến được một bước rất quan trọng trong việc hiểu cuốn sách. Các quy tắc đọc sách văn học giả tưởng cũng xuất phát từ bốn câu hỏi này, mặc dù sự khác nhau về bản chất của các tài liệu đọc sẽ dẫn tới một vài điểm không tương đồng trong quá trình phát triển.
Như vậy, cuốn sách lý thuyết đó cũng có những kết luận thực tiễn. Ý nghĩa của tác phẩm giả tưởng phụ thuộc vào cả những gì đã nói ra và những gì hàm ẩn trong đó. Sự phân tích đầy đủ các ý kiến bàn luận xung quanh một vấn đề sẽ cho ta biết những vấn đề chính hoặc những luồng quan điểm cơ bản đối lập nhau.
Nhiệm vụ đầu tiên là lọc ra một danh sách các tác phẩm cần nghiên cứu để tìm ra các phần liên quan và tạo thành một thư mục. Nhưng nhà khoa học có thể không nhận thức được điều đó nên ông giả định rằng một loại thí nghiệm hay nghiên cứu nào đó sẽ cho ông câu trả lời. Thực tế, điều này có nghĩa là bạn không thể đọc ở cấp độ đọc kiểm soát nếu không đọc tốt ở mức độ sơ cấp.
Nhưng hầu hết những điều đã nói về việc đọc phân tích đều có thể áp dụng vào đọc đồng chủ đề với một số sửa đổi nhất định cho phù hợp sẽ được trình bày trong chương cuối cuốn sách này. Đối với những người chuyên đánh dấu sách thì những trang áp bìa đầu một cuốn sách thường quan trọng nhất. Sau đó, bạn có thể dựa vào những trang này để phân tích cuốn sách.
Do đó, sách tham khảo chỉ có thể coi là cứu cánh cho sự thiếu hiểu biết của bạn một cách rất hạn chế. Có nhiều cách để diễn đạt tính chỉnh thể, và không có cách nào là duy nhất đúng. Lý do có thể vì độc giả đã có những tiền kiến nhất định về cách tiếp cận vấn đề của tác giả cũng như những kết luận cuối cùng ông ta đưa ra.
Nếu có, độc giả sẽ ít nhiều hành động theo cách mà sách đã nêu. Nhưng trong triết học, điều này có thể khác. Thứ nhất, nếu có thể hãy đọc nhiều hơn một cuốn sách sử nói về cùng một sự kiện hay thời kỳ mà bạn quan tâm.
Có hai khả năng xảy ra: hoặc tác giả sử dụng các từ này theo một nghĩa duy nhất, hoặc theo hai hay nhiều nghĩa khác nhau và liên tục chuyển đổi sắc thái ý nghĩa của từ. Một độc giả sẽ đọc tốt hơn một độc giả khác nếu người đó thực hiện nhiều hoạt động hơn, và cố gắng nhiều hơn. Nếu là tác phẩm khoa học và triết học, việc trả lời câu hỏi này cũng không quá khó khăn.
Nhưng một cuốn sách thực hành có thể có nhiều thứ khác ngoài các quy tắc. Cũng có ý kiến cho rằng đó phải là tác phẩm Confessions của Augustine và Essays (Những bài luận) của Montaigne. Khi bạn theo dõi bàn tay mình thì khó mà buồn ngủ, mơ màng hay để đầu óc nghĩ vẩn cơ.