Nắm bắt những nhận định chủ chốt của tác giả trên cơ sở xem xét những câu hỏi quan trọng. Quy luật chung là càng nỗ lực nhiều, hiệu quả càng cao. Nó chỉ là công cụ trợ giúp.
Những cuốn sách khoa học vĩ đại thường dễ đọc hơn rất nhiều những cuốn khác vì các tác giả đã cẩn thận giúp bạn hiểu được những thuật ngữ, xác định rõ các nhận định chính và trình bày các luận điểm chủ chốt. Tất nhiên, ngoài việc thu thập thông tin và tăng tầm hiểu biết, việc đọc sách còn nhằm mục tiêu đọc để giải trí. Bạn không thể hiểu toàn bộ cuốn sách nếu không biết rõ trình tự các phần.
Mặc dù vậy, các phương tiện trợ giúp bên ngoài cũng rất có ích, và đôi khi rất cần thiết để người đọc hoàn toàn hiểu được cuốn sách. Các nhà phê bình văn học đã tán thành hay phản đối cuốn sách này mà không hề nhận ra rằng những nguyên tắc chính được Aristotle áp dụng khi phân tích thơ phụ thuộc một phần vào những điều đã nêu trong một số tác phẩm khác, trong các luận thuyết về tâm lý, logic và siêu hình học của ông. Và thật lý tưởng nếu trẻ tiếp tục bồi đắp khả năng đó trong suốt quãng đời còn lại.
Aristotle gọi cuốn Physics (Vật lý) của ông là một chuyên luận khoa học, mặc dù theo cách dùng hiện nay thì cuốn sách đó mang tính triết học nhiều hơn. Rõ ràng, vấn đề không phải là không thể vượt qua. Độc giả có nhiệm vụ và cũng chính là cơ hội đáp trả lại tác giả bằng cách nêu nhận xét của bản thân.
Bạn có thể áp dụng nhiều cách sử dụng từ điển hiệu quả đã nói ở trên đối với bách khoa toàn thư. Vì thế, họ kết luận rằng các vật thể trên trời được cấu tạo từ một loại vật chất khác. Hoặc thậm chí ngay cả khi bạn diễn đạt được thì lời dịch đó có thể mới dừng lại ở mức độ thay chữ, vì mặc dù bạn đã dịch rất sát với câu gốc nhưng bạn vẫn không hiểu hết dụng ý mà tác giả người Anh muốn bày tỏ.
Vấn đề chỉ thật sự nảy sinh khi hai tác giả hiểu câu hỏi theo cùng một cách nhưng lại trả lời theo hai cách trái ngược nhau. Trên thực tế, bất cứ nhà thơ tài danh nào cũng thường cố ý tạo ra sự mập mờ trong tác phẩm của mình. Dù hành động khác nhau nhưng cả người ném và người bắt đều rất chủ động.
Mặc dù nhiều truyện và thơ ít nhiều chứa đựng sâu trong nó những tuyên ngôn nhưng thơ ca vốn không thuộc phạm trù tuyên ngôn hay mang tính thông điệp. Những nguyên tắc đó sẽ được trình bày trong phần tiếp theo. Khi đọc các tác phẩm mang tính mô tả, giải thích, bạn cũng nên áp dụng quy tắc này.
Rõ ràng, đây là một kiểu đọc sách tích cực, trong đó không chỉ có nhiều hoạt động, mà còn có nhiều kỹ năng tiến hành các hoạt động cần thiết khác nhau. Nhưng như chúng tôi đã nói, chỉ đặt câu hỏi không thôi chưa đủ. Bạn sẽ nhận thấy hai mối liên hệ.
Giai đoạn thứ ba của quá trình đọc phân tích hay các quy tắc Trong đọc đồng chủ đề, bạn và các vấn đề bạn quan tâm phải được đặt lên hàng đầu, chứ không phải là cuốn sách bạn đang đọc. Không dễ tìm ra chân lý của loại vấn đề này.
Cũng có thể, bạn sẽ gặp một tác giả không hiểu gì về sự khác biệt giữa lý thuyết và thực hành, như những tiểu thuyết gia không phân biệt được đâu là hư cấu, đâu là xã hội học. Thậm chí rắc rối nằm ngay trong những từ như triết học và khoa học vì chúng vốn được sử dụng rất đa dạng. Những khám phá do bản thân bạn tìm ra sẽ có giá trị gấp nhiều lần ý kiến của người khác.